2008 yılında Türkiye’de sadece on Sıcak Hava Balon işletmecisi ve tüm bu şirketlerin filosunda bulunan 67 sıcak hava balonu ile balonla havacılık faaliyetleri, on bir yıllık periyotta, Sivil Havacılık Genel Müdürlüğünün (SHGM) ortaya koyduğu stratejiler ve uz görüler sayesinde büyük bir ivmelenme içine girdiğini görüyoruz. Son yıllarda yukarıya doğru yaşanan bu ivmelenmeyi daha net almak için 2018 verilerine bakmak yeterli olacaktır. SHGM verilerine göre 2018 yılında 30 Sıcak Hava Balonu işletmesinin filosunda 239 sıcak hava balonu yer alırken, SHGM 2019 verilerine göre bugün itibariyle Türkiye’de 35 Sıcak Hava Balon İşletmecisinin filosunda toplam 309 adet Sıcak Hava Balonu yer alıyor. Bu rakamlar sektörün bir yıl içerisinde neredeyse %40 büyüdüğünü gösteriyor.

SHGM Genel Müdürü Bahri Kesici ile 2019 yılının haziran ayında yaptığımız söyleşi de balonla havacılık faaliyetlerinin SHGM’nin en önemli önceliklerinden biri olduğunu ve bu konuda sektörün önünü açan uygulamaları hayata geçirmeye devam ettiklerini söyleyerek şunları söylemişti:

“Sektörün önünü açan uygulamaları hayata geçirmeye devam ediyoruz. Balonla havacılık faaliyetleri muazzam bir büyüme göstermiş durumda. Kapadokya dünyanın en büyük sıcak hava balon merkezlerinden biri haline geldi. Sıcak Hava Balon turlarına katılan yolcu sayısı ise 2018 yılında 500 bin üzerine çıkarak 537 bin 500 kişiye ulaştı. Türkiye ekonomisine ise 100 milyonun Euro’nun üzerinde katma değer sağlandı.”

Türkiye’de Sıcak Hava Balonu uçuş gün sayısı, hava şartlarına bağlı olarak yılda 200 ile 260 gün arasında gerçekleşiyor. Kapadokya gibi Dünyanın en büyük ve cezbedici uçuş noktasında ise günlük olarak neredeyse 90 uçuş gerçekleşirken, bu uçuş noktasına yenileri de eklenmeye devam ediyor.

SHGM verilerine göre, 2019 yılında Nevşehir bölgesinde 221 günde, 27 balon işletmecisinin toplam 262 Sıcak Hava Balonu ile 29,585 balon uçuşu gerçekleşirken, yolcu sayısı ise 586,367’ye ulaştı. Pamukkale bölgesinde ise 8 Balon işletmesinin filosunda yer alan 47 adet Sıcak Hava Balonu ile 332 günde toplam 5095 balon uçuşu gerçekleşirken, yolcu sayısı ise 75,415’e ulaştı. Nevşehir ve Pamukkale Bölgesindeki toplam uçuş sayısı 34,680, yolcu sayısı ise toplamda 661.782 rakamına ulaşmış durumda. Dünya’da balonla uçuş yapılan diğer uçuş noktalarına baktığımızda Türkiye ortalamanın çok üzerinde uçuş sayısına sahip. Hava ve İklim şartlarına bağlı olarak 2019 yılında Nevşehir bölgesinde 221 gün, Pamukkale bölgesinde ise 332 gün uçuş gerçekleşirken bu rakam Belçika’da ortalama 60 gün, İspanya’da ise 120 gün olarak kaydedildi. Her ne kadar Kapadokya bölgesinde 2018 yılında gerçekleşen 300 gün uçuş sayısı, 221 güne gerileşmiş de olsa yolcu sayısında 124,282 kişilik ciddi bir artış göze çarpıyor. Bu da sektörün ne kadar hızla büyüdüğünün bir göstergesi.

Sıcak Hava Balonu turlarında uçuş sayısı, güvenlik, kültürel zenginlikleriyle Dünya’nın en ilgi çekici destinasyonlarından biri olan Türkiye de yerli üretim Sıcak Hava Balonu yapılıyor mu? Alt yapı olanakları, yurt içi katma değer ve tedarikçi ağı, her geçen gün büyüyen bu sektör için yeterli mi? Bunları kısaca inceleyelim isterseniz.

12 Kasım 2019 tarihinde Kapadokya Bölgesinde faaliyet gösteren Pasha Balloons tarafından tasarlanıp, prototipi üretilen, Türkiye’nin ilk yerli tasarım sıcak hava balonu “PH-120” modeli, Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü tarafından gerçekleştirilen uçuşa elverişlilik ve diğer testlerden başarıyla geçerek, “Tip sertifikası” ile TCDS “Tasarım organizasyon” ve “Üretim Organizasyon” onaylarına ait sertifikaları almayı hak kazanmıştı. 2018 yılında Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü gözetimi ve denetiminde yürütülen PH-120 Model Sıcak Hava Balonu Projesi yaklaşık bir yıl içinde tamamlanırken, 10 Ekim 2019 tarihinde Kapadokya’da düzenlenen törende bir tanıtım uçuşu da gerçekleştirilmişti.

Sıcak Hava Balon Kubbesinin sertifikasyon çalışmaları, EASA (CS31.HB Amend.1) nin sertifikasyon şartnamesindeki ilgili gereksinimler doğrultusunda SHGM sertifikasyon uzmanları tarafından yürütüldü. Organizasyonun yetkilendirme süreçlerine paralel olarak, 12 Kasım 2019 tarihinde Pasha Balloons’a PH-120 Model Sertifikasyon Projesine istinaden Tip Sertifikası, TCDS Tasarım ve Üretim Organizasyon Onaylarının (TOO ve ÜOO) verilmesi uygun bulundu. Sivil Havacılık Genel Müdürlüğünde 23 Ocak 2020 tarihinde düzenlenen törenle, sertifikalar, SHGM Genel Müdürü Bahri Kesici tarafından Pasha Ballons yetkililerine teslim edildi.

TUSAŞ tarafından geliştirilip üretilen, HürKuş eğitim uçağından sonra Türkiye’de alınan, ikinci Tip Sertifika olan PH-Series Sıcak Hava Balonu Projesiyle, yerli ve milli hava araçlarının havacılık sektörüne kazandırılması ve endüstrinin gelişmesi için önemli bir eşik daha böylece geride bırakılmış oldu. Hava aracının onaylanmış bir tasarıma göre üretildiğini ve tasarımın uçuşa elverişlilik gerekliliklerine uygunluğunun sağladığını onaylayan tip sertifikası peki Türkiye’ye ve balon sektörüne neler kazandıracak?

Pasha Balloons Yönetim Kurulu Başkanı Mehmet Halis Aydoğan, Türkiye’yi sıcak hava balonculuğu sektöründe üretici ülke konumuna yükselten bu sertifika ile Pasha Balloons sıcak hava balonlarının tasarımcısı ve üreticisi olarak kabiliyetlerinin onaylandığı ve söz konusu kabiliyetin uyumluluk gösterimleri ile doğrulanarak tescil edildiğini ve dünya markası olma yolunda önemli bir adım attıklarını söylüyor.

 “Ülkemiz Kapadokya bölgesinde yoğun bir şekilde gerçekleştirilen uçuşlar dünya balonculuğu için örnek alınan bir nokta olmuş ve aynı zamanda dünyada en fazla yolcu uçuşunun gerçekleştirildiği bölge oldu. Kapadokya bölgesindeki uçuşlar için SHGM ve Kapadokya üniversitesinin mevcut balon işletmeleriyle yapmış oldukları düzenleme, tüm dünyada örnek alınan ve uygulanması için çalışmalar yürütülen bir uygulama. Bu noktada ülkemizde kendi tasarımız ve imkânlarımız ile üretim yapmak bir bizler için bir görev haline gelmişti. Pasha Balloons olarak bunu başarmanın mutluluğunu ve gururunu yaşamaktayız.”

Halis Aydoğan: “İspanya- Portekiz ve Belçika’dan Siparişler Aldık”

Pasha Balloons Yönetim Kurulu Başkanı Mehmet Halis Aydoğan, yakın zamanda yedi farklı seride sıcak hava balonunun tasarım ve üretimi için Sivil Havacılık Genel Müdürlüğüne başvuruda bulunduklarını ve ticari sıcak hava balonu uçuşlarında olduğu gibi, üretimde de dünya lideri olmayı hedeflediklerini ve 2020 yılı içerisinde toplam 24 farklı balon tipinin sertifikaya eklenmesi ile mevcut üretici firmalarla ayni standartların yakalanmasını planladıklarını söyleyerek şunları söyledi:  

“Ülkemizde bulunan 250 üzeri balon göz önüne alındığında Kapadokya bölgesi yolcu balonu diye adlandırdığımız büyük ölçekli balonların en çok kullanıldığı bölge olarak ilk sırada yer alıyor. Geçtiğimiz yıl içerisinde Birleşik Krallık, Çekya ve İspanya da ki üretici firmalardan, ülkemizde faaliyet gösteren balon firmalarımız 4.094.000 $ tutarında ki Sıcak Hava Balonu temin etmiştir. Bu rakam göz önüne alındığında Türkiye büyük bir pazar olarak ilk hedefimiz olacaktır. Aynı zamanda Avrupa ve Afrika pazarında da mevcut üreticilerin taleplere cevap verememesi de yeni global bir üreticinin pazara girme şansını arttırması neticesinde, 25 yıllık balonculuk deneyimiz ile tüketici ihtiyaçları konusundaki bilgi birikimimizi üretim ile birleştirerek, hedefimiz Pasha Balloons’u bir dünya markası haline getirmek. Bu noktada da 2017 yılından itibaren düzenli olarak katıldığımız balon festivalleri ve yarışmalarla firmamızın tanıtımı için çalışmalar yapmış bulunmaktayız. Bunun neticesinde de 2020 Ocak ve şubat aylarında tesislerimizi görmek amacıyla İspanya, Portekiz ve Belçika’dan firmalar ziyaretimizde bulunmuşlar ve 2020 yılı için sipariş taleplerini iletmişlerdir. Afrika ve Ortadoğu’da yaşanan servis ve bakım hizmeti konusunda yapmış olduğumuz çalışmalar sonucunda da firmamız tercih sebebi olarak ön plana çıkmaktadır. Üretim kabiliyeti olarak 24 tip (farklı ölçülerde) ve özel şekil balonlarımızı 2020 yılı ikinci çeyreği olarak PH-Series Tip sertifikamıza eklememiz ile pazarda tam faaliyet gösteren bir firma olacağız. Özel şekil balonlara bir parantez açmak isterim, çünkü ülkemizde fazla bilinmeyen ama görsel olarak tanıtım amaçlı olarak kullanılan bu balonlar Avrupa ve Amerika’da oldukça yaygındır. Bunu havada uçan bir buzdolabı, kutu, dinazor şeklinde düşünebiliriz. Özellikle balon festivallerinde kullanılan bu balonlar aynı zamanda ürün tanıtımı için de yoğun bir şekilde kullanılmakta ve bu oluşacak sektöründe zaman içerisinde ülkemizde gelişeceğine inanıyoruz.  Aynı zamanda ülkemizde sportif havacılığın gelişmesi için de çalışmalarımıza devam ediyoruz. Bu doğrultuda 2019 yılı içerisinde tüm paydaşların desteği ve katkılarıyla ülkemizdeki ilk sıcak hava balonu festivalini Kapadokya bölgesinde gerçekleştirdik. 2020 yılında rekor denemeleri ve ülkemizde balonculuğun gelişmesi için farklı bölgelerde de sportif uçuşlar için çalışmalarımıza devam edeceğiz.”

Tabi uçuş, balon, işletme ve yolcu sayısı olarak her geçen gün büyüyen sektörün, üretim alt yapısında ise halen bazı eksikleri bulunuyor. Pasha Balloons Yönetim Kurulu Başkanı Mehmet Halis Aydoğan tedarik aşamasında yaşadıkları güçlükleri şöyle tanımlıyor:

 “Tekstil konusunda ülkemiz, rekabetçi bir seviyede olmasına rağmen, sıcak hava balonu üretim sürecinin en önemli girdilerinden olan teknik kumaş, yük şeritleri vb. ürünlerin tedarik aşamasında sorunlar yaşıyoruz. Söz konusu ürünlerde nylon 6.6 ipliğin kullanılması, özel standartlarda dokunması ve kaplanması işlemlerinde, Ar-Ge çalışmaları yürütülerek, son ürün kalitesinde daha fazla yol alınması gerekiyor. Benzer şekilde işlenmiş metal parçalarının tedarik edilmesi (dikişsiz çelik borular) konusunda da talaşlı imalat sektörümüzün sertifikasyon projelerine uygun Ar-Ge çalışmaları gerçekleştirilmesi de büyük önem arz ediyor. Bu noktada sektör temsilcileri ve çeşitli üniversitelerimiz ile görüşmelerimiz devam etmektedir.”

Tasarım ve üretim süreçlerinde kendi öz kaynakları ile ilerleyen Pasha Baloons, tedarik süreçlerinde yaşanan güçlüklere rağmen sektörün gelişimi için öncü olacak kararlılıkta çalışmalarına devam ediyor. Şirketin hedefi ise Türkiye’nin uluslararası arenadaki ilk balon üreticisi olarak, güçlü bir global üretici olmak.

Ülkenin kültürel ve tarihi zenginliğinin, özellikle adrenalin dolu bir yolculukla, zihinlerde kalıcı hale gelmesinde sıcak hava balon seyahatlerinin katkısı yadsınamaz. 2020 yılında ülkenin dört bir yanındaki gizli ve keşfedilmeyi bekleyen yeni destinasyonların da uçuş ağına katılmasıyla sektör, yeni yıla yeni hedeflerle başlıyor.