Devlet Hava Meydanları İşletmesi (DHMİ) ile TÜBİTAK Bilişim ve Bilgi Güvenliği İleri Teknolojiler Araştırma Merkezi (BİLGEM) arasında 2017 yılı aralık ayında imzalanan Milli Gözetim Radarı (MGR)/Mode-S Ar-Ge Projesi altında geliştirilen yedekli yapıya kavuşturulmuş hava trafik kontrol maksatlı MGR Radar Sisteminin Gaziantep Havalimanı’nda kurulumu 2020 Şubat ayı ortasında tamamlandı. Hareketli hedef takibi yapabilen algoritmaya sahip olan ve yağış konumu ile yoğunluğunu da ölçebilen MGR, test aşamalarının tamamlanmasının ardından şubat ayı sonuna kadar DHMİ’ne teslim edilecek.

Gaziantep Havalimanı`nda kule ve radar binası inşaatı biten MGR, Türkiye’de yerli ve milli imkanlarla yapılan ilk sivil havacılık yaklaşım radar sistemi olması açısından önem arz etmektedir. Sistemin tüm altyapısı ve yazılımı da milli olarak geliştirildi. Hava trafik kontrol hizmetlerinde, hava araçlarının pozisyonlarını (mesafe, yön ve yükseklik) tespit ederek, trafik kontrolörlerinin sağlıklı ve emniyetli bir şekilde görevlerini yerine getirmelerine imkân tanıyan MGR Radar Sistemi ile uçakların daha güvenli iniş ve kalkış yapması sağlanacak.

Projenin Tarihçesi

MGR hava trafik kontrol radar sistemi TÜBİTAK BİLGEM ve DHMİ iş birliğiyle KUŞRAD Ar-Ge Projesi kapsamında sivil veya askeri hava trafik kontrolü ve yağış durumu belirleme amacıyla geliştirilmiş bir Birincil Gözetim Radarı (PSR) sistemidir. S-Bantta çalışan bir Doppler katı hal darbe radarı olan MGR/PSR, ICAO ve EUROCONTROL tavsiye ve standartlarına uygun olarak tasarlanmıştır. Eşevreli ileri sayısal işaret işleme yöntemleri ile MGR/PSR, farklı hava koşullarında 60 deniz mili (nm) menzilde hava taşıtlarının tespit ve takibini gerçekleştirebilmektedir. Bu sistemde yüksek/alçak hüzme seçimi, hassas zaman kontrolü (STC) uygulaması, adaptif kargaşa haritası ve Doppler süzgeçleri ile hareketli hedef tespiti (MTD) ve kargaşa azaltma işlemleri gerçekleştirilmekte, aynı anda 1,000’e kadar hedefin takibi yapılabilmektedir. Ayrıca, sistemdeki yağış kanalı ile 1,4°’ye 0,95 deniz mili çözünürlükte 6 kademeli yağış şiddeti bilgisi ve yağış bölgelerinin 2 boyutlu konumu elde edilebilmektedir. Sistem NTIA (Ulusal Telekomünikasyon ve Bilgi İdaresi Başkanlığı) tarafından belirlenen sınırlara uygun temiz bir spektrum çıkışına da sahiptir. Türkiye’nin ilk milli PSR Radar Sistemi olan MGR’nin DHMİ’nin gelecekteki yeni PSR (Primary Surveillance Radar/Temel Gözetim Radarı) ihtiyaçlarını ve PSR modernizasyon ihtiyaçlarının milli imkanlarla karşılanmasında değerlendirilmesi bekleniyor.

2017’de kabulü yapılan ve ilk olarak TÜBiTAK BİLGEM Gebze yerleşkesinde kurulan MGR’nin yeni bir projeyle geliştirilerek hem yedekli olarak çalışabilmesi hem de Mode-S SSR (İkincil Gözetim Radarı) özelliklerine sahip yeni bir radar sistemine sahip olunabilmesi amacıyla MGR/Mode-S Ar-Ge Projesi başlatılmıştır.

Hazırlıkları tamamlanarak 2017 yılı aralık ayında imzalanan sözleşme ile çalışmalarına başlanılan MGR/Mode-S Ar-Ge Projesi kapsamında öncelikli olarak TÜBİTAK BİLGEM tarafından mevcut MGR Sistemi’ne gerekli ek geliştirmeler ile redundant (yedekli) çalışma özelliği kazandırılmış ve yedekli yapıya kavuşturulmuş MGR Radar Sistemi Gaziantep Havalimanı civarına kurulmuştur. Akabinde TÜBİTAK BİLGEM tarafından milli imkânlar ile geliştirilecek Mode-S SSR Radar Sistemi prototipinin gösteriminin TÜBİTAK Gebze yerleşkesinde yapılması ve daha sonra ürün haline getirilerek Gaziantep MGR Sistemi’ne entegrasyonunun gerçekleştirilmesi planlanmıştır. Son olarak her iki radar sistemi (MGR PSR+SSR/Mode-S) DHMİ tarafından ayrı bir sözleşme altında Gaziantep Havalimanı`na tesis ettirilecek olan Gaziantep Yaklaşma Kontrol Sistemi’ne entegre edilerek, hava trafik kontrol hizmetlerinde aktif olarak kullanılacaktır. Projenin 2022 yılında tamamlanması hedeflenmiştir. MGR PSR+SSR /Mode-S Sisteminin diğer sistemler ile olan arayüzü ASTERIX (CAT 240, CAT 34, CAT 48, CAT 008) formatında olup havalimanında istenilen diğer sistemlere MGR çıktıları ASTERIX formatında TCP-UDP/IP üzerinden gönderilebilecektir.

Gaziantep Havalimanı’na MGR’nin hava trafik kontrol maksatlı PSR+SSR (Mode-S) versiyonunun kurulum çalışmaları kapsamında Havalimanı civarında 4,000m2 alanda Betonarme Radar Kulesi ve Kontrol Merkezi inşasına yönelik olarak 28 Aralık 2018 tarihinde bir ihale gerçekleştirilmişti.

DHMİ 2018 Yılı Faaliyet Raporu’na göre 2018 yılı sonu itibariyle 8 adet PSR (Primary Surveillance Radar-Birincil Gözetim Radarı) ve 25 adet SSR (Secondary Surveillance Radar-İkincil Gözetim Radarı) ile 13 adet ADS-B (Automatic Dependent Surveillance- Broadcast – Otomatik Bağımlı Gözetim -Yayın) sistemi ülkemiz hava sahasında hizmet vermektedir. İstanbul Havalimanı’na bir adet PSR/SSR Sistemi’nin kurulması ve Dalaman SSR Sistemi’nin yenilenmesi neticesinde hizmetteki PSR ve SSR sayısında artış yaşanmıştır.

Ekonomik ömrünü dolduran Dalaman SSR Sistemi’nin yenilenmesi ve İstanbul Yeni Havalimanına 1 adet PSR/SSR Sistemi’nin tesis edilmesi amacıyla, 8 Aralık 2016 tarihinde İspanyol INDRA Sistemas S.A. Firması ile DHMİ arasında “Dalaman SSR Sisteminin Yenilenmesi ve İstanbul Havalimanına PSR/Mode-S SSR Sistemi Temin ve Tesisi İşi Sözleşmesi” imzalanmıştı. Sözleşme kapsamında İstanbul Havalimanı PSR/Mode-S SSR Sistemi’nin geçici kabulü 3 Aralık 2018 tarihinde, Dalaman SSR sisteminin geçici kabulü ise 7 Şubat 2019 tarihinde yapılmış olup, her iki Sistem de devreye alınmıştır.